Czy to dąb a może brzoza?

Na tych elektronicznych kartach chciałabym prowadzić kilka cykli, jednym z podstawowych cykli będzie „Misja Edukacja”. W tym cyklu przedstawię Wam wskazówki do identyfikacji różnych rodzajów a czasem gatunków drewna, a także najważniejsze właściwości tego naturalnego kompozytu.

Dzisiejszym artykułem rozpoczynam Waszą podróż po „schodach wiedzy” drzewnictwa. Uwaga pierwszy stopień!

W celu zrozumienia właściwości fizyko-mechanicznych, wizualnych tego wspaniałego materiału należy zacząć od podstaw.

Drewno (ksylem) pochodzi z drzew, stanowi ich nierozerwalną i niezbędną część (jest tkanką przewodzącą odpowiedzialną za transport wody i soli mineralnych). Jest to najważniejszy fakt do zapamiętania przy zrozumieniu natury drewna. Jakiekolwiek cechy i niedoskonałości (wg. człowieka), jakie posiada drewno, można powiązać z drzewem, z którego pochodzi. Drewno ewoluowało jako tkanka funkcjonalna roślin, a nie jako materiał zaprojektowany w celu zaspokojenia potrzeb stolarzy czy projektantów. Dlatego znajomość drewna, które rośnie w przyrodzie, jest podstawą do pomyślnej współpracy.

Wybierzmy się teraz na wycieczkę do lasu, parku.

może nad brzegiem morza

a może górski krajobraz

sami wybierzcie miejsce 😉

Idziemy ścieżką a obok powalony pień drzewa, przyjrzyjmy się bliżej. Najczęściej odkryjemy przekrój poprzeczny (jeśli zostało ścięte), w przypadku „upadku” z przyczyn naturalnych (wiatr, mursz) zobaczymy przekrój styczny czasem styczno-promieniowy. Każdy przekrój ukazuje nam inny rysunek drewna – pewnie się zastanawiacie czym jest ten „drewniany” rysunek… Zanim jednak zagłębimy się bardziej w te pojęcie, powróćmy do naszego pnia. Kiedy się przyjrzymy możemy gołym okiem wyodrębnić korę, drewno i rdzeń a właściwie jego pozostałości lub pusty otwór. Drewno zajmuje większość przekroju drzewa, tkanki twórczej (kambium) a także łyka nie jesteśmy w stanie dostrzec, chyba że mamy lupę. Jaki wniosek z naszych obserwacji – drewno nie tylko jest tkanką przewodzącą, pełni również rolę tkanki budulcowej (stanowi szkielet), a także wzmacniającej (mechaniczna).

Teraz przekroczmy granicę świata makro (czy wiedzieliście, że grubość włosa stanowi tę granicę? ;)).

Wkraczając do świata mikro w drewnie głównie będziemy obserwować ścianę komórkową. Zagłębiając się jeszcze bardziej zauważymy trzy podstawowe składniki strukturalne – łańcuchy celulozy, ligninę i hemicelolozy.

Taką ścianę komórkową żywego drzewa można porównać do kompozytu, w którym każdy ze składników pełni określoną funkcję. Celuloza jest szkieletem, pracującym  na rozciąganie, podobnie jak stalowe pręty w konstrukcji żel-betowej, a lignina spaja szkielet pracując na ściskanie, jak beton.

Dobrze gdy już mniej więcej wiecie jak i czym jest drewno możemy powrócić do RYSUNKU

Najprościej rysunek drewna można porównać do dowodu osobistego. Rysunek drewna jest indywidualnym i charakterystycznym dla rodzaju drewna układem elementów strukturalnych (anatomicznych) względem siebie, takich jak naczynia lub cewki (drzewa iglaste), miękisz, promienie drzewne, przewody żywiczne, gumo-żywiczne i substancje ekstrakcyjne, które wpływają na barwę. Jak wcześniej wspomniałam rysunek drewna zależy również od płaszczyzny przecięcia tych elementów strukturalnych. Warunki wzrostowe drzewa również wpływają na jego rysunek np. zagęszczenie słoi (przyrostów rocznych) – dostępność składników mineralnych w glebie, nasłonecznienie a także od preferencji socjalnych czy rośnie samo (soliter) czy w większym towarzystwie 😉

Ten rysunek stanowi główną podpowiedź przy identyfikacji rodzaju drewna (mamy jeszcze zapach, ciężar i wady). W naszej strefie klimatycznej możemy spotkać oczywiście naturalnie rosnące trzy rodzaje struktur. Najmniej skomplikowana struktura iglasta, następnie bardziej zaawansowana technologicznie 😉 struktura rozpierzchło-naczyniowa i na końcu „nowinki” ewolucyjne struktura pierścieniowo-naczyniowa.

Wydaje mi się, że na dzisiaj wystarczy tych nowych pojęć ze świata drzewnictwa, każdą strukturę omówię szerzej przy okazji profili „Gości” – kolejny planowany cykl.

Który rodzaj drewna chcielibyście najpierw odkryć??

Dajcie mi znać w komentarzach 😉

Poniżej znajdziecie podsumowanie tego artykuliku w dość przystępnej formie 😉

Źródła:

Ten artykulik bazuje głównie na mojej wiedzy a także na tej znakomitej pozycji literaturowej

R. Bruce Hoadley: Understanding Wood a craftsman’s guide to wood technology, The Taunton Press, 2000r.